Basınçlı Kaplar : Kızgın Yağ Kazanı Tasarım Usülleri

Merhaba arkadaşlar;

Bu yazımızda Basınçlı kaplar yönetmeliğine uygun olarak Kızgın Yağ kazanı tasarım usullerine bir bakış yapacağız.

Basınçlı kap plakaları için bir Avrupa stadardı ilk defa ASME Standartında kullanılmak üzere kabul görmektedir. Gerçekleşen bir diğer yenilik ise tasarımda malzemenin mukavemetinin kullanımındaki artıştır.  


Avrupa standartlarının tersine basınç ve hacmin çarpımı basınçlı kapların sınıflandırılmasında kullanılmaz. Sınıflandırma ASME standartına tabi olan basınçlı kaplara ve bundan bağımsız olarak işletmecinin talebi üzerine ASME standartı dahiline alınabilecek olanlarla sınırlıdır.   
 

87/404/EEC sayılı Basit Basınçlı Kaplar Direktifi seri halde üretilen basit basınçlı kaplara uygulanır. Direktifin üçüncü maddesinin birinci paragrafına göre; çalışma basıncı ve hacim itibariyle 50 bar/lt’nin üzerinde olan basınçlı kaplar, Direktifin I No.lu Ek’inde belirtilen temel gerekleri karşılamak ve CE işaretiyle işaretlenmek zorundadır.

Temel gerekler diğer hususların yanında kullanılan materyaller, gerilme gücü, kırılma sonrası uzama, eskime ve aşınma, kap tasarımı, duvar kalınlığı, üretim metodu, kaynak metodu ve kullanım kılavuzu ile ilgilidir.

İmalatçı, CE işaretinin yanı sıra, aşağıdaki bilgileri de kabın üzerine ya da veri plakasına koymak zorundadır:
maksimum çalışma basıncı (bar cinsinden),
maksimum çalışma ısısı (° C cinsinden),
minimum çalışma ısısı (° C cinsinden),
kabın hacmi (litre cinsinden),
imalatçının adı,
tip ve seri numaraları,
CE işaretinin iliştirildiği yılın son iki rakamı.
Bazı durumlarda onaylanmış kuruluşun kimlik numarası da CE işaretine eklenmelidir.

Amerikan Makine Mühendisleri Odası sadece isminden anlaşılacağı gibi bir Makine Mühendisleri Odası olmakla kalmaz, aynı zamanda uluslararası fabrika   çalışmalarındaki   en   önemli basınç bileşkenleri Standartı olan ASME Kazan ve Basınçlı Kaplar Standar-tını da yayınlayan kuruluştur. 900den fazla imalatçı, kontrolör ve kullanıcının karşılık almadan çalışan temsilcisi ASME standartlarının ilerletilerek geliştirilmesi için "Standartlar Komitelerinde" görev alırlar.     


Gövde Et Kalınlığı Hesabı:

Bu yazımzın konusu olan Kızgın yağ kazanında öncelikle gövde et kalınlıkları hesabı ve serpantin boruları et kalınlıkları hesabı yapılır. Örneğimiz 750.000 Kcal/h kapasiteli bir kazan olduğundan kızgın yağ sıcaklığı 250 C seçildiğinde Tablo 8 kullanılarak gövde dayanımı 832.5 kgf/cm2 hesaplanmalıdır.

Serpantin Borusu Et Kalınlığı Hesabı :

Serpantinlerde kullanılan boru kalınlıkları için öncelikle işletme ve dizayn basınçları tespit edilir. Örneğimizde Pişletme : 5bar ve Pkontrüksiyon 10bar seçilmiştir.33.7 mm dış çapa sahip serpantin boruları ile beraber serpantin borusu et kalınlığı hesabından min. 3.25 mm kalınlık seçilmelidir.

Toplam ısıtma yüzeyi hesabı : 
 
Tüm ısıtma yüzeyi ile birlikte kazan verdisinin kontrolü için TS497 çizelge II de kullanılan değerlere atıf yapılarak bir doğrulama hesabı yapılması gerekir. Bunun için serpantinlerin toplam uzunluğu ve serpantin çaplarına göre ısıtma yüzeyleri hesaplanır. Örneğimizde 327 mtül serpantin borusu mevcuttur. Toplam ısıtma yüzeyi 32 m3 olarak hesaplanmıştır.

Bu hesaba göre benzer kazanlarda max. 25.000 Kcal/m2 verim olabileceği için örneğimiz yaklaşık 24.000 Kcal/h verime ulaşarak ilgili sınır değerlerin içinde kalmaktadır.

Bir daha ki yazımızda Ana giriş/çıkış kollektörü hesabı ve Taşıyıcı şaşi hesabını yapmak üzere hoşçakalın.

Ücretsiz Mekanik Tesisat P&I Şeması

Merhaba arkadaşlar;

Bugün sizlerle örnek bir mekanik tesisat P&I kolon şeması çizimi paylaşmak istedim. Mekanik tesisat hususunda gün geçmiyorki yeni bir cihaz ve yeni bir sistem tanıtılmasın. Buna rağmen tesisatın kalbi sayılan kazan daireleri ve mekanik odalarda ki dizayn kriterleri ve sistem seçimi hemen hemen aynı kalıyor. Burdan yola çıkarak daha önceki zamanlarda tasarlanmış bir alış veriş merkezi ile ilgili P&I şemasını dikkatinize sunmak istedim. Bu çizimlerinin işinize yarıyacağını ümit ederim.

Dosyayı bilgisayarınıza indirmek için lütfen aşağıdaki linki kullanın. Bir dahaki yazıda görüşmek üzere hoşcakalın...

[tesisiatguncesi_ornek_tesisat_p_i.rar] 255 KB AutoCAD Çizimi

AutoCAD’de İzometrik Mekanik Tesisat Çizimleri Yapmak..

 

Arkadaşlar, bildiğiniz gibi izometrik çizimler belli açılar dikkate alınarak tasarlanan, plan ve kesit resimlerinin yetersiz kalabileceği durumlarda; sistem çizimleri, kolon şemaları gibi çizimlerde tesisatın tüm bileşenlerinin gösterilebileceği bir çizim şeklidir. Genellikle sıkışık kazan dairelerinin projelendirilmesinde, tüm tesisata ait sistem şemalarının çiziminde, yangın tesisatı, hava kanalı tesisatı gibi projenin kısımlara ayrılması zor tesisat disiplinlerinde mekanik tesisat projelerine dahil ediliyor. Bu yazımda çeşitli mekanik tesisat disiplinleri için izometrik şema tasarlanmasını irdeleyeceğiz.

İzometrik çizimler genellikle 30°, 45° ve 60° gibi açılar arasından biri tercih edilerek çizilir, en çok tercih edilen açı 30° dir. AutoCAD bünyesinde izometrik çizim yapmak için zaten bazı komut ve uygulamalar mevcut, yanlız bazı durumlarda –ölçekli çizim yapılıyorsa- açıların ve uzunlukların yeniden hesaplanması gerekebilir. Yazımda ilk olarak AutoCAD imkanlarını kullanarak izometrik çizimler yapacağız, sonrada el yordamı ile :D izometrik çizim yapmaya çalışacağız. Dikkatinizi çekmek istediğim bir noktada bu çizimlerin 3D çizim olmadığıdır.

Örnek çizim

AutoCAD üzerinde izometrik çizim moduna geçmek için OSNAP komutu ile ekrana gelen dialogbox dan Snap&Grid sekmesini işaretliyoruz. Bu sekme üzerinde Isometric Snap seçeneğini işaretliyerek pencereyi kapatıyoruz.

Normal çizim ortamımız ile izometrik çizim ortamımız arasında geçiş yapmak istediğimizde aynı işlemleri tekrar etmemiz ve Rectangular snap seçeneğini seçmemiz gerekecek. Isometrik snap seçeneği ile imlecemiz artık 30° açılar ile ekranda hareket edecektir.

Çizim üzerinde Rigt, Left, Top seçenekleri ile belirlenen düzlemlerde çalışabilmek için pratik olarak Ctrl+E tuşunu kullanabiliriz. Döngüsel olarak komut satırında tarif edilen Sağ Sol ve Üst çizim ortamlarında projelerimizi tasarlayabiliriz. Bu tasarımlar tabi ki mekanik tesisat çizimlerinde cihazlar, borular, kanallar olarak kendini ifade edecektir. İzometrik düzlemler arasında dolaşırken çizimimiz üzerinde işlem yapmaya devam edebiliriz, böylece Right, Left, Top seçeneklerinin hangi düzlemleri ifade ettiğini hatırlamamıza gerek kalmayacaktır.

İzometrik Top seçeneğinde çizime devam ederken, izometrik left seçmek

Bir dahaki yazımda mekanik tesisat bileşenleri ile izometrik şemalar oluşturmayı irdeliyeceğiz. Hoşçakalın

AutoCAD’de Mekanik Çizgi Tipleri..

Merhaba arkadaşlar;

Mekanik tesisat hususunda bilgilerimizi paylaştığımız güncemiz sizlerin takibi ile gün be gün büyüyor. 1990’lı yıllardan itibaren emek verdiğimiz sektörümüz ile ilgili bilgi birikimimiz, araştırmalarız, sizlerle paylaşmak, sizlerin bizlerle paylaşmak istediğiniz hususlarda makalelerimze devam ediyoruz. sizlerinde katılımını, engin bir umman olan mekanik tesisat hususundaki paylaşımlarınızı bekliyoruz. Bugünkü yazımızda Autocad ortamında çizim sırasında mekanik tesisata özel çizgi tiplerine duyulan ihtiyaç ile ilgili bir paylaşım.

Mekanik tesisat paftalarında kullanılan çizgi tipleri ile ilgili ülkemizde ve uluslararası standartlarda çeşitli gösterimler ve tanımlamalar yapılıyor, tabiki bu standartların kesiştiği veya ayrıştığı kısımlar oluyor, bizim sizlerle paylaşacağımız çizgi tipi standartları ASHRAE standartlarında geçen çizgi tiplerinden oluşmaktadır. Bu çizgi tipleri içerisinde yabancı tabirler mevcuttur, dilerseniz basit bir kelime editörü ile bu tabirleri Türkçeye çevirme imkanınız var.

;;  Mekanik Tesisat çizgi tipleri
;;
;;  Bu kısımda belirtilen çizgi tipleri
;;  özellikle Mekanik Tesisat Proje tasarımlarında
;;  kullanılan çizgi tiplerini kapsar
;;  Graphics Symbols for pipe fittings, valves and piping [ANSI 232.2.3-3-1949]
;;  Graphics Symbols for Heating, Ventilating, and air conditioning [ASME Y32.2.4-49]
;;  American standart abbreviations for use on drawings and text (ASME Y1.1-72]
;;  Graphics symbols for plumbing fixtures for diagrams used in architectural and building construction [ASME Y32.4-77]
;; 
;;  yayınlanrında özetlenmiştir.
;;
*MT_YUKSEKBASINCLIBUHAR,Yüksek basınçlı buhar ----HPS----HPS----
A,.5,-.2,["HPS",STANDARD,S=.1,R=0.0,X=-0.1,Y=-.05],-.2
*MT_ORTABASINCLIBUHAR,Orta basınçlı buhar ----MPS----MPS----
A,.5,-.2,["MPS",STANDARD,S=.1,R=0.0,X=-0.1,Y=-.05],-.2
*MT_ALCAKBASINCLIBUHAR,Alçak basınçlı buhar ----LPS----LPS----
A,.5,-.2,["LPS",STANDARD,S=.1,R=0.0,X=-0.1,Y=-.05],-.2
*MT_YUKSEKBASINCLIKONDENS,Yüksek basınçlı kondens ----HPC----HPC----

AutoCAD içerisine ilgili çizgi tiplerini çağırmak için, Ltype komutunu vermeniz yeterli. Açılan dialog penceresinde mekanik.lin dosyasını bilgisayarınıza download yaptığınız yerden bulup seçmek için LOAD tuşunu kullanınız. İşlemleri başarılı bir şekilde bitirdiğinizde projelerinizde kullanmak için onlarca yeni çizgi tipine sahip olacaksınız.

Bir dahaki yazıda buluşmak üzere, hoşcakalın..

► Dosyayı aşağıdan indirebilirsiniz.

[mekanik.lin] AutoCAD çizgi tipi tanımları

AutoCAD’de Örnek Kalorifer Projesi

Merhaba arkadaşlar,

Bir müddet ara verdiğim AutoCAD ortamında mekanik tesisat yazılarıma, iş hayatımda ve özel hayatımda bulduğum yeni enerji ile kaldığım yerden devam ediyorum. Yazılarıma göstermiş olduğunuz ilgi ve alaka beni kendini makale yazmaktan alamayan bir blog çılgınına dönüştürdü. Tabiki bu işin latife kısmı, şimdi diyceksinizki “Serkan bey uzman her konuda bilgi sahibi olan değil, bir konuda bilgi sahibi olandır. Uzun zamandır bakıyoruz, Yangındı, Havalandırmaydı, ısıtmaydı, klimaydı her telden çalıyorsunuz.”. Nasrettin hoca fıkrasındaki gibi bende “Sizde haklısınız, diye cevap vereceğim malesef, bizi buna mecbur eden piyasa şartları utansın.

Arkadaşlar benim mekanik tesisat sevdam 1989 yılında fiili olarak başladı (o zamanlarda bilgisayarların işlemcileri 8086 serisi ve 4 Mhz. İdi :D), bu senelerde meslek lisesi öncesi, ailemizden gelen mühendis ve teknikerlerin etkisi ile rapidolarını, t cetvellerini çalar, kendimce projeler tasarlardım, tabiki iş üstünde yakalandığımda ise baya bir papara yerdim büyüklerimden. Hayatın dikenli yollarında ilerliye ilerliye, değerli patron ve hocalarımızdan bu mesleğin incelikleri ile ilgili tiyolar ve öğretiler kazandık. Şimdi sağolsun piyasa şartları insanların gözünün yaşına bakmıyor ve benim yıllar içinde edindiğim birikimleri, başka insanlar mecburiyetler karşısında çok kısa zamanda edinebiliyor. Her zaman söylediğim gibi kendinizi hep öğrenci olarak görün, daha güzeli ve iyiyi hedefleyin, nede olsa “iyinin” düşmanı “daha iyi”.

Gelelim Makalemizin ana konusuna, Bildiğiniz üzere AutoCAD ortamı sonsuz bir teknik çizim imkanı yaratıyor bize, tasarı geometri bilgisi biraz daha fazla olan arkadaşlarım AutoCAD’in tüm nimetlerinden yararlanıyor. Bizlerde mekanik tesisat sektörüne mensup kişiler olarak tabiki proje tasarım ihtiyaçlarımız için AutoCAD’in zengin çizim tool’larını tercih ediyoruz. Bu kısımda örnek bir mimari projenin incelenip, MTH mekanik tesisiat hesapları ile irdelenip, AutoCAD ortamında projeye dönüştürülmesi safhalarını inceliyeceğiz. Yazı ile ilgili tasarım ve hesap föylerini download kısmında dikkatinize sunacağız.

Öncelikle mimari planın temizlenmesi, hesap ve çizim için hazır hale getirilmesi ile ilgili işlemleri yerine getirmeliyiz bunu için konu ile ilgili yayınlanan önceki makalelerimize göz atabilirsiniz. Bu işlemlerden sonra mimari, üzerine mekanik tesisat bileşenleri yerleştirmek için hazır hale gelecektir.

Bu işlemin ardından, genellikle mimar tarafından tespit edilmiş mahal numaralarını çizim üzerinde belirgin hale getiriyoruz. Bunun için mahal numarasının rengini özellikle plot sırasında kalın kalemlere denk gelicek şekilde değiştirebiliriz, bu örnekte kırmızı renk 0.50 mm kalen kalınlığı olarak tercih edilmiştir. Artık mimari çizim ortamı olarak hazır hale geldiğimize göre, mimariyi mekanik tesisat hesapları için irdelemeye başlıyabiliriz.

Önemli Not. Bazı sektör çalışanları, bırakın ısıtmayı soğutmada bile çarpım katsayıları ile sonucu gitmeye çok hevesliler, “efendim işte bizim hesap yapacak kadar vaktimiz yok, m2 yi 80 le çarpıyoruz, 3’e bölüyoruz, 15’le topluyoruz” diyerek ısıtma soğutma yükü bulduklarını zannediyorlar. İşlere en başından yanlış başlarsanız o öyle gider, sonuçtada ortaya pisa kulesi gibi bişey çıkar. Yenilemekte fayda var, evet katsayılar işler hızlandırır bu doğru ancak bu tarz hesaplarda kullanılan katsayılar her proje için kesin hesap yapıldıktan sonra ortaya çıkar ve sadece o proje için bir değer ifade eder.

Öncelikle mimariyi oluşturan yapı bileşenlerini ve özelliklerini gözden geçireceğiz, bundan maksat yapı kabuğunu oluşturan yapı bileşenlerinin çeşitleri, mimari ve yapısal özellklerini sınıflayarak hesaplarımızda kullanacağımız yapı bileşenlerini tanımlamak. Buna göre mimariyi incelediğimizde yapı dış kabuğunu oluşturan perde beton kolon ve kirişler ile yine dış duvar bileşeni olarak kullanılan sandwich tip tuğla duvarları görüyoruz. Yine dış kapı ve pencereleride kullanılan cam tipi, ebat, gölgelik durumu, gibi kriterleri göz önüne alarak sınıflandırıyoruz.

Görüldüğü üzere, konut tipi binalarda fazla bir yapı bileşeni çeşitliliği bizi beklemiyor, yinede proje tasarımından önce mimari plan üzerinde, mimar ve mal sahibi ile bir konsensus sağlanarak bu tespitler yapılmalı. Bu aşamadan sonra çeşitlendirdiğimiz yapı bileşenlerinin ısı kaybı hesabında kullanılmak üzere K değeri hesaplarının yapılmasına geçebiliriz, bu işlem basamağı ile hem ısı kaybı hesabı için projemizle ilgili bilgiler elde etmiş olacağız, hem ısı yalıtım hesabı yaparak binamızın TS825 normuna uygunluğunu denetliyeceğiz, hemde yoğuşma ve buhar geçişi kontrollerini yapacağız.

MTH için K değeri hesabını kısa yola tıklıyarak açıyoruz ve dizayn bilgilerinden projemisi yaptığımız ili seçerek hesaplarımıza başlıyoruz. Bu aşamadan sonra K değeri hesap penceresinde sırası ile Dd1 ve Dd2 bileşenlerini oluşturan yapı malzemelerini listeye seçerek hesaplarımızı yapıyoruz.

Görüldüğü üzere TS 825 standardına ait yapı malzemelerini listeye seçmek ve kalınlıklarını yazmaktan başka zor bir tarafı olmayan bu işlem ile binayı oluşturan, Dış duvar, iç duvar, dış pencere, iç pencere, vb. Yapı malzemelerinin k değerlerini ve diğer özelliklerini tespit edebiliyoruz. MTH için K değeri hesabı modülünün bir kolaylığıda listeye hesap için yapı malzemeleri eklendikçe k değeri hesabı, bileşen kesit resmi ve yoğuşma kesit resminin otomatik olarak yapılmasıdır. Bu örnek projede kullanılan yapı bileşenleri çeşitleri ve k değerleri ile diğer teknik bilgileri aşağıda listelenmiştir.

İşareti	Açıklama	K (SI)	K (MKS)	L (m)
Dd1	Dış duvar	0.496	0.426	0.29
Dd2	Dış duvar	0.486	0.418	0.39
Dp1	Dış pencere	3.61	3.104	0.1
Dk1	Dış kapı	3.61	3.104	0.1
Dö1	Döşeme/Tavan	1.623	1.396	0.38
Ça1	Çatı	0.375	0.322	0.1
Ça2	Çatı	0.393	0.338	0.17
Ça3	Çatı	0.275	0.236	0.382
Tdö1	Tt. döşeme	0.45	0.387	0.926
Tdu1	Tt. duvar	0.711	0.611	0.41
İd1	İç duvar	1.687	1.451	0.21
İk1	İç kapı	3.49	3.001

Binayı oluşturan tüm yapı malzemelerini özelliklerini MTH için K değeri hesabı ile bularak dakikalar içerisinde hesapları tamamlıyabilir ve gerekli kontrollerin otomatik olarak yapılmasını sağlıyabiliriz.

Bir dahaki yazımda örnek kalorifer tesisatı projemizde buhar geçişi, yoğuşma ve ısı yalıtım hesaplarını yapacağız. Hoşçakalın.

Örnek Mimari Üzerinde Kanal Kesit ve Basınç Kaybı Hesapları

Sevgili arkadaşlar,

Daha önceki yazılarımda kanal tasarımın usullerini, bu usulleri uygularken dikkat etmemiz gereken hususları ve tasarımın büyük çarpanı olan kanal kesit ve basınç kaybı hesaplarını izah etmeye çalışmıştım. Takip edebildiğim kadarı ile yazıların teori anlatan kısımlarından çok, pratiğe dönük olanları daha çok ilgili çekiyor ve okunuyor, bende bu yazımda AutoCAD üzerindeki uygulamalara biraz daha ağırlık vermeye çalışacağım.

Son yazımda genel kanal basınç kaybı hesaplarından ve bu hesapların kanal kesitlerine dönüştürülmesi için gerekli kısımları anlatmıştım.

Mimari plan üzerinde menfez yerlerini işaretledikten sonra, bu menfezleri en optimum şekilde fan’a veya santrale doğru toplayarak bir kanal hattı meydana getirmiştik. Bu kanal hattı ile ilgili hesap bileşenlerini ise excel’de veya kağıt ve kalem kullanarak, veya firmamızın hazırladığı e-Hvac yazılımı ile bir listesini hazırladık. Bu liste biraz sonra dökümünü yapacağımız kanal hesap usullerinde bize yardımcı olacak.

Kanal tasarımında, kanal içerisindeki hava hızlarının kesitler ve basınç kayıpları ile yakından ilgili olduğunu belirtmiştik, işte bu tespitimizi uygulamaya geçirmenin vakti geldi, kanal üzerindeki minumum hava hızını örneğimizi göz önüne alarak 2 m/sn ve maksimum hızıda 5 m/sn. Seçiyorum. Olabilecek maksimum hızlar ile ilgili bir tabloyu önceki yazılarımda belirtmiştim. Buna göre her kanal bölümü için olası çaplandırmayı aşağıdaki formülümüzü kullanarak yapabiliriz.

diameter = (2 * (((volume / (velocity * 3600)) / pi) ^ 0.5)) * 1000

bu formülde;

volume : hesabı yapılan kanal bölümünün toplam debisi (m3/h)

velocity : hesabı yapılan kanal bölümündeki hava hızı (m/sn)

pi : 3.14 alınabilir

diameter : hesabı yapılan kanal bölümündeki dairesel kanal kesiti (m)

Daha önce oluşturduğumuz kanal hattı listesinde boş bulunan kanal kesiti kısmına bulunan bilgileri yazarak not alalım, bu aşamadan sonra her kanal bölümü için debi, hız ve kesit ebadı değerlerini bildiğimize göre kanal basınç kaybı değerini de rahatlıkla bulabiliriz.

Basınç kaybı bulunması sırasında aşağıdaki formülasyonları kullanabilir, bu formülasyonlar ASHRAE nin FUNDAMENTALS yayınlarında kanal kesiti ve basınç kaybı hesabı yapılmasında kullanılması tavsiye edilen formülasyonlardır.

re = ((velocity * diameter) / (1000 * hk_kviz))

velocity : hesabı yapılan kanal bölümündeki hava hızı (m/sn)

diameter : hesabı yapılan kanal bölümündeki dairesel kanal kesiti (m)

hk_kviz : hesabı yapılan kanal hattı için kinematik vizkozite

pd = (hk_yoğ * ((velocity ^ 2) / 2))

velocity : hesabı yapılan kanal bölümündeki hava hızı (m/sn)

hk_yoğ : hesabı yapılan kanal hattı için hava yoğunluğu

pd : hız basınçı olarak tarif edilen dinamik basınç

f = (0.11 * ((((emstivite / diameter) + (68 / re))) ^ 0.25))

emtivite : kanal hattı malzemesine bağlı olan pürüzlülük değeri

diameter : hesabı yapılan kanal hattını için tahminin kanal kesiti (m)

re : Reynolds katsayısı kanal içindeki akışın laminer/türpülanslı olmasını tanımlıyan boyutsuz katsayı

deltapf = (f * (1000 / diameter) * pd)

diameter : hesabı yapılan kanal bölümündeki dairesel kanal kesiti (m)

pd : hız basınçı olarak tarif edilen dinamik basınç

deltapf : hesabı yapılan kanal bölümündeki basınç düşümü değeri (pa)

e-Hvac yazılımı kanal bölümleri listesi penceresi

Yukarıda anlatılan hesaplar her kanal bölümünü için tekrar edilirse, kanal tasarımlarında uygulanması gereken kanal bölümleri ebatları ve basınç düşümü değerleri ortaya çıkacaktır. Bu aşamadan sonra hesapladığımız kanal bölümlerine ait kesit ebatlarına uygun olarak kanal tasarımımızı mimari plan üzerine işliyoruz.

Oluşan listede dikdörtgen ve düz oval dediğimiz kanal bölümleri için ebatlar (a x b) şeklinde veriliyor. İlk okunan ebat her zaman planlar üzerinde işlenecek olan kanal genişliği ebatlardır. B ebadı ise plan üzerinde göremediğimiz kanalın yükseklik ebadıdır. Küçük debili kanal hatlarında (örneğimizdeki gibi :D) maksimum kanal hava hızını düşük tutmakta fayda vardır. Bu örnekte 5 m/sn. Seçildi. Oluşan kanal kesit ebatlarını mimari plan üzerinde işlediğimizde kanal hattımız aşağıdaki çizime benzemesi gerekir.

Bu çizim üzerine istersek kanal bölümleri ile ilgili bilgiyi copy/paste yöntemi ile iliştirerek projeyi okuyacak insanlara kolaylık sağlayabiliriz. Görüldüğü üzere kanal tasarımı ve kanal kesit ve basınç kaybı hesapları aslında çekinmeden yapabileceğimiz bir tasarım basamağı, mekanik tesisatı oluşturan onlarca disiplinden bir tanesi olan hava kanal tasarımı ses problemleri ve titreşim incelemesi ile derinleştirilebilir.

İleriki yazılarımda yapıyı oluşturan yapı bileşenlerinin özelliklerinin incelenemesi ve gerçek mimari planlar üzerinde yapı dış kabuğu ve ısı yalıtımının incelenmesini irdeleyeceğiz.

Hoşçakalın.

AutoCAD üzerinde Kanal Tasarım Esasları..

Merhaba,

Bu yazımdan itibaren AutoCAD üzerinde kanal tasarım usullerini ve gerçek mimari planlar üzerindeki çizim uygulamalarını inceleyeceğiz. Kanal çizimi için en az bilmemiz gerekenler menfezlerin yerleri, menfez bilgileri, kanal güzergahı ve kanal kesitleridir. Bunların dışındaki tüm veriler çizim işlerini kolaylaştırıcı ama çok da şart olmayan bilgilerdir.

Yukarıda saydığım kanal çizimi için olmazsa olmaz bilgileri biraz açmak gerekirse. Menfez yerleri, genellikle üzerine çizim yapacağımız mimari paftada işaretlenmemiş olsa da dikkate almamız gereken asma tavan karolajı ve aydınlatma armatürleri yerleşimidir. Menfezlerimizi yerleştirmeden önce mahalin toplam menfez hava debisini hesaplardan öğrenmemiz gerekiyor, bu tarz hesapları yapabilmenin en kolay yolu bizce MTH için Isı yükü Hesabı yazılımıdır. Bu yazılım ile ilgili detaylı bilgiye www.antmekanik.com web adresinden ulaşabilirsiniz. Ezcümle bu tarz hesaplardan çıkacak mahal ısı kaybı ve ısı kazancı bilgileri mahalin klimatize edilmesi için gerekli hava debilerine dönüştürülüyor. Tüm plan üzerinde basit bir mahal etiketi bloğu kullanarak bu bilgileri çizimimize yerleştirelim.

Şekilde görüldüğü üzere Klasik bir mahal etiketi formatına küçük katkılar yaparak daha fazla bilgi taşımasını sağlayabiliriz. Bu aşamadan sonra ortamın kaç menfez ile şartlandırılacağına karar veriyoruz. Bu kısımda menfezlerin atış hızları, atış mesafeleri ve mahal içerisindeki yerleşim önem kazanıyor. Menfez yerleşimlerinde altın kural bütün menfezlerin kendi aralarında ve duvar ile mesafelerinde bir oran gözetilmesidir. Bu sayede menfezlerin mahale yerleşimleri hem daha homojen olacak hem de mahal içerisindeki hava kalitesinde bir dalgalanma olmayacaktır. Menfez yerleşimi de tıpkı yangınla mücadele için kullanılan sprinkler sistemi gibi belli oranlar ile mesafelendirelebilir. Bu mesafelendirmeyi yapmak için basit bir düz çizgi üzerinde işaretlenecek standart nokta sayısı teoremini kullanabiliriz. Bunu için aşağıdaki grafik size yardımcı olacaktır.

Şekilde görüldüğü gibi bir çizgi üzerine 3 Ad. Nokta işaretlemek istediğimizde benzer düzeneği kullanabiliriz. Bu çizim düzeneği menfezler ve sprinkler gibi güzergahı ve adedi belli olan tüm objelerin çizime yerleştirilmesinde kullanılabilir.

Kendi mimari plan çizimimiz üzerine dönersek. Bahsi geçen mahal için toplam hava debisinin Vtoplam : 5,000 m3/h olduğunu görüyoruz. Bu durumda hem mahal geometrisini göz önünde bulundurarak hem de menfez başına düşen hava debisinin makul bir seviyede kalmasını düşünerek 6 Ad. Menfez yerleştirmeyi uygun buldum. Biraz önceki menfez yerleşim teorisini kullanarak 6 Ad. Menfezi şekildeki gibi çizime yerleştiriyoruz.

Çizim üzerinde görüldüğü gibi menfezlerin mahal içerisine yerleşimi gayet muntazam ve gözü yormayacak şekilde zaten tekniğin en olmazlarında biriside estetiktir. Üniversite hocalarımızdan Sn. Prof.Dr. Salim Özçelebi hocamızın da bizlere hep söylediği gibi mühendislikte bir sanattır, önemli olan bu sanatı gereği gibi icra edebilmektir. Kendisinin de kulağını çınlatmış olayım. Evet menfez yerleşimine dönecek olursak görüldüğü üzere menfezler tam bir görsel uyum içerisinde mahal içerisine yerleştiriliyor. Bu aşamadan sonra menfez sayısı belli olduğuna göre menfez başına düzen hava debisi de çıkmış oluyor. V menfez = V toplam / Menfez_adedi olduğuna göre, Vmenfez = 5,000 m3/h / 6 Ad. ‘den V menfez = 835 m3/h ediyor.

Kanal tasarımı için bir başlangıç olan menfez yerleşiminden sonra sıra kanal bölümlerinin işaretlenmesine geliyor. Bu tarz bir koridora bakan mahaller için en güzel toplama yöntemi mümkün olduğu kadar az (ama yeter sayıda) menfezi bir araya toplayarak mümkün olan en kısa yoldan mahali terk etmektir. Bu sayede hava debileri toplanarak kabarmayacak bu sayede de mahal içerisinde yol alan kanal kesitleri makul ebatlarda kalacaktır.

Bu örneğimizde ben menfezlerin ikişer ikişer toplanarak mahali çevreleyen koridora çıkartılmasını uygun buldum. Kimi durumlarda bunun yerine tüm menfezleri toplayarak tek dağıtıcı kanal ile mahalden çıkılabilir. Bu durumda küçük kanal ebatlarında bir artış olacaktır pek tabi, ama bu imalat ve maliyet açısında bir çok küçük kanalın bir büyük kanalı karşa her zaman avantajlı olduğunu düşünürsek makuldür. Bu durumda kanal bölümleri şekildeki gibi oluşacaktır.

Şekilde görüldüğü üzere toplam 9 parçalı bir hattımız oluştu. Bu 9 parçadan 3 + 3 adedi standart ebatlarda geri kalan 3 adedi ise kanal kesiti ve basınç kaybı hesabından çıkacak uygun ebatlarda olacaktır. Bu tarz bir hatlandırma mantığı da görüldüğü üzere hem çizim ve hesap işlerinde hem de imalat ve maliyetlerde kolaylık ve uygunluk sağlayacaktır.

Arkadaşlar, bir sonraki yazımda bu plan üzerinde kanal kesitlerini bulacak ve kanal tasarımında dikkat edilmesi gereken diğer hususlara değineceğiz.

Hoşçakalın.

Örnek Çizim : Kalorifer Tesisatı

Merhaba arkadaşlar;

Öncelikle yazılarımıza verdiğimiz ara yüzünden özür dileriz, ilk zamanlarda google’la ilgili bağlantı ve erişim problemleri, daha sonraki zamanlarda ise işlerimizin yoğunluğu sebebi ile blog sitemize yazı gönderemedik. Bugünlerde bahgsi geçen sorunları aştığımız için yazılarımıza kaldığımız yerden devam edeceğiz.
Başlangıç yazımızın mekanik tesisatın belkide en geniş şekilde hayatımıza girdiği kabaca kalorifer tesisatı olarak adlandırabileceğimiz kesimi ile ilgili örnek çizimler olmasını istedik, umarım yeni başlıyanlar için bir yol gösterici, deneyimli okuyucular içinde tesisat bloklarını çeşitlendirecekleri bir çalışma olmuş olur.

Örnek çizimi aşağıdaki linkten download edebilirsiniz. Bir dahaki yazıda görüşmek üzere hoşcakalın.

► Dosyayı Buradan İndirebilirsiniz

[tesisatguncesi_ornekkalorifer.rar] tesisiatguncesi_ornek_kalorifer.rar (808 KB)

Autocad’de Hava Kanalı Çizim Usulleri II

Merhaba arkadaşlar,

Öncelikle sizlerden yazılarıma biraz ara verdiğim için özür diliyorum, malumunuz hepimizin bir hayat mücadelesi içindeyiz ve bazı zamanlarda iş yoğunluğu fazla olduğu için insan bırakın makale yazmayı başını kaşıyacak vakit bile bulamıyor, belki inanmayacaksınız ama bu makalemi kuzey ırakta bir ofis binası projesi arasına sıkıştırdım ve beğeninize sunuyorum.

Hava kanalı tasarım esaslarında bu yazımı Ayrılma ve birleşme parçaları tasarımına ayıracağım, bu parçalar genellikle T, Y ve W gibi işaretlemeler ile litaratürde yer alır. Ülkemizde fabrikasyon hava kanalı parçaları imalatı halen yüzde olarak küçük bir alanı kapsadığından yerinde imalat kanal parçaları tasarımı ve imalatı büyük önem arz ediyor, Ayrılma ve birleşme parçaları kesiti kanal parçasının debisi, hızı ve kesit tipi gibi bir çok kritere göre seçilebilir. Genellikle kullanılan dikdörtgen kesitli kanal parçalarında pantolon parçası olarak tabir edilen W ayrılma/birleşme parçaları daha çok ilgi görüyor.

T parçasına bir örnek

Y parçasına bir örnek

W pantalon parçasına bir örnek

Ayrılma ve birleşme parçaları en yakın dirsek veya menfeze en az 0.5 m mesafede olacak şekilde hat üzerine yerleştirilmelidir, bu işlem ile olası türbülanslar ve ek basınç kayıpları minimize edilmiş olur. Bu parçalar üzerinde oluşacak daralma/genişleme ve dirsek parçaları yerel kayıp katsayılarının hesaplanmasında ksi değerlerine dahil edildiği için tekrardan hesaplanarak genel toplama dahil edilmesine gerek yoktur.

T ayrılma parçası olarak tabir edilen bir parçasının ksi tablosu şu şekilde oluşmaktadır. Bu örnek MTH için Hava Kanalı hesaplarında ksi hesaplarının otomatik olarak yapılmasını sağlayan macronun içeriğidir aynı zamanda

[Description]

Version=2.4

Name=Ayrılma parçası

Desc=Yuvarlak kesitli, 90° açılı, T ayrılma parçası

Type=Ay07

Class=Ay

Geom=D

Function=S

Picture=ayrilma1.bmp

[Defaults]

[Variables]

Kanal hava hızı;velocity;Vc

Kanal hava hızı, ayrılma;velocity_branch;Vb

Kanal hava hızı, geçiş;velocity_transition;Vs

Kanal alanı;area;Ac

Kanal alanı, ayrılma;area_branch;Ab

Kanal alanı, geçiş;area_transition;As

Kanal debisi;volume;Qc

Kanal debisi, ayrılma;volume_branch;Qb

Kanal debisi, geçiş;volume_transition;Qs

[Macros]

Vs/Vc=(Vs/Vc)

Ab/Ac=(Ab/Ac)

Qb/Qc=(Qb/Qc)

call Cs=Cs Tables;1

call Cb=Cb Tables;0

[Cs Tables]

Cs;Vs/Vc

;0.00;0.10;0.20;0.30;0.40;0.50;0.60;0.80;1.00

;0.35;0.28;0.22;0.17;0.13;0.09;0.06;0.02;0.00

[Cb Tables]

Ab/Ac;Qb/Qc

;0.10;0.20;0.30;0.40;0.50;0.60;0.70;0.80;0.90

0.1;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10

0.2;1.30;1.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90

0.3;1.10;1.40;1.80;2.30;2.30;2.30;2.30;2.30;2.30

0.4;0.99;1.10;1.30;1.50;1.70;2.00;2.40;2.40;2.40

0.5;0.97;1.00;1.10;1.20;1.40;1.50;1.80;2.10;2.50

0.6;0.96;0.97;1.00;1.10;1.10;1.20;1.40;1.70;2.00

0.7;0.95;0.94;0.95;0.98;1.00;1.10;1.20;1.40;1.60

0.8;0.95;0.92;0.92;0.93;0.94;0.95;1.10;1.20;1.40

Örnekte de görüldüğü üzere ayılma/birleşme parçalarında ksi değerleri transit geçiş ve branşman için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Genellikle büyük debili kısım olan taraf transit geçiş tarafı (Cs) ve küçük debili kısım olan taraf branşman (Cb) olarak hesaplara dahil edilir.

Ayrılma ve birleşme parçalarındaki ebatlandırma, imalat ve hesapların nominalliği için dikkate alınmalıdır. Genellikle ayrılma/birleşmeden önceki debi ile transit ve branşman tarafları oranlanarak elde edilen yeni kesit değerleri ayrılma ve birleşme parçalarının şekillendirilmesinde kullanılır.

A yönünden gelerek B ve C yönlerine ayrılan bir kanal parçasının ebatlandırılması şu yöntemle yapılabilir.

A ve C parçaları arasında kalan dirsek parçasının tasarımında R1 dirsek boğazı yarı çapı ve R2 dirsek dış yarı çapı değerleri C parçasının ebatları ile doru orantılıdır. C parçasının paln görünüş üzerinde genişliğine D birim diyecek olursak ve A parçası üzerinde debisine oranla ayrılma ebadı a ise R1 ve R2 değerleri şöyle hesaplanabilir.

R1 = 0.75 x D

R2 = a + 0.75 x D

Bu parça üzerinde yer alacak daralma ve genişleme parçalarında ise minimum eğim 1/7 oranında alınmalı ve buna uygun boy değeri ile imalat yapılmalıdır. Bu eğimden daha yüksek eğim değerleri daralma/genişleme parçalarında türbülansa ve normalin üzerinde yerel kayıp katsayıları değerlerine sebebiyet verebilir.

Sırası ile A,B ve C parçaları debileri Qa, Qb ve Qc ye karşılık geliyorsa ayrılma ve birleşme parçalarındaki b ve c ebatlarının hesaplanmasında aşağıdaki yöntemden yaralanılabilir.

b = a x (Qb /Qa)

c = a x (Qc/Qa)

Bu kısımda a,b,c (mm) cinsinden kanal genişliği, Qa,Qb,Qc (m3/h) cinsinden kanal parçası debisidir.

Ayrılma / Birleşme parçalarında her zaman bir klape veya damper ayar düzeneği bulunmalı, imalattan sonra bu klapelerin ayarları sabitlenerek kilitlenmelidir. Az debili kanal parçalarının ayrılma ve birleşmelerinde T, Y ve W parçalarından başka saplama yöntemi ile de ayrılma birleşme parçaları tasarlanabilir, bu tür parçalarda da her zaman ayar klapesi bulunmalıdır.

Bir dahaki yazımda proje tasarımı için gerekli ön bilgilerin toplanması ve değerlendirilmesi ile ilgili bir makaleyi dikkatinize sunmak istiyorum. Hoşçakalın.

AutoCAD Ortamında Kanal Tasarım Özellikleri..

Merhaba,

Mekanik tesisat işlerinde konfora yönelik uygulamalar üzerine yazdığım yazılarımda sıra AutoCAD ortamında kanal tasarım usullerine geldi. Bundan önceki yazılarımızda daha ağırlıklı olarak mühendislik bilgisi size aktarırken bu yazımdan itibaren herkesin merakla beklediği AutoCAD üzerinde çizim usullerine değineceğiz.

Kanal parçası özellikleri

Kanal tasarımında ana esas dağıtıcı/toplayıcı kanal disiplinlerinin mahal özellikleri de göz önüne alınarak menfezlerden cihazlara kadar dizayn edilmesidir. Bu aşamada kanal imalatı için en kolay, basınç kaybı ve sürtünme dirençlerini en aza indiren, homojen bir hava dağıtımı/toplaması sağlayan, ses ve gürültü problemlerinin en aza indiren bir toplama şekli benimsenebilir. Yukarıda saydığımız maddelerin teorilerini ve ugulama özellikleri detaylarına ilerdeki yazılarımızda değineceğiz.

Kanal tasarımında en önemli bileşenler özel parçalar olarak görülür. Kullanılan kanal kesit tipine (dairesel, kare, dikdörtgen, düz oval) göre sınıflandırılabilen özel parçaları genel başlıklar altına almak gerekirse, Daralma/Genişleme parçaları, Ayrılma/Birleşme parçaları, Menfez/Anemostatlar, tasarıdan kaynaklanan özel parçalar (Dirsek, S, Çıkış ve giriş parçaları, vb.) olarak sayabiliriz.

Daralma/Genişleme parçalarına örnek

Ayrılma/Birlşeme parçalarına örnek

Menfez/Anemostat parçalarına örnek

Tasarıdan kaynaklanan özel parçalara örnek :

Kanal Tasarımında kullanılan bağlantı çeşitleri :

Hava kanalı sistemi, her mahalde bulunan dağıtıcı/toplayıcı menfezler, bu menfezleri bir araya getiren kanal parçaları ve bu kanal parçalarının oluşturduğu kanal hatları olarak tariflenebilir. Hava kanalı hesap ve tasarımında genellikle kanal parçaları belli notasyonlar ile isimlendirilirler, bu isimlendirmede harf, sayı veya özel isimler kullanılabilir. Örnek olarak 1 nolu kanal parçası, 1.1 nolu kanal parçası, a kanal parçası veya ab kanal parçası gibi isimlendirmelere günümüz projelerinde rastlanmaktadır.

Kanal parçalarının birleşerek bir kanal hattından söz edilebilmesi için bu kanal parçalarının ilgili özrl parçalar kullanılarak birbirlerine bağlanması gereklidir. Özellikle ayrılma ve Birleşeme kanal parçaları için standart bir kaç bağlantı şekli vardır, Bu özel parçaları T saplama Y pantalon parçası ve W birleşme parçası olarak tanımlayabiliriz. Ayrılma ve birleşeme özel parçalarındaki dikkat edilmesi gereken asıl husus, özel parça basınç kayıpları hesaplanırken Ayrılma ve Birleşme parçaları dışındaki tüm özel parçaların üzerlerine seçildikleri kanal parçasına özel direnç kaybı yaratmalarıdır. Dolayısı ile hiç bir bağlantısı olmayan düz bir hattan bahsedecek olursak bu hat üzerindeki kanal parçaları için hesaplanan basınç kaybı ve bu kanal parçaları üzerine seçilen tüm özel parçaların basınç kayıpları bu kanal hattının fan dışı basınç kaybını oluşturacaktır. Ancak bu çok az rastlanan bir kanal hattı çeşididir. Genellikle kanal hatları bir çok ayrı branşmana dallanan detaylı bir sistemdir. Bu durumda Ayrılma ve Birleşme parçalarındaki Transit geçiş kısmı ve Branşmana ayrılan kısımdaki özel parçalar üzerlerine seçildikleri kanal parçasına değil bağlandıkları kanal parçasına özel direnç kaybı oluştururlar.

Kanal hatları tasarımında çıkan ebatların üst veya alt ebatlara yuvarlanması gerekebilir. Örneğin 30 cm lik bir asma tavan içerisinde hareket edecek bir hava kanalının max. 25 cm. Yüksekliğini geçmemesi istenebilir. Bu gibi durumlarda kanal imalatını kolaylaştırıcı ebatlara yuvarlama yapılması gerekebilir. Türkiyede çok tercih edilen sistem olan +10 mm ara ile ebatlandırma yapılabilir. Bu durumda kanal ebatları küsüratsız olacak şekilde 110-120-130-vb. şekilde verilebilir. ASHRAE nin tavsiyesi doğrultusunda kanal ebatlandırması yapmak istersek + 50 mm ara ile ebatlandırma yapılabilir. Fabrikasyon imalatlar için daha uygun bir ebatlandırma seçeneği budur. Bir çok kanal parçasından oluşan kanal hatlarında yine imalatı kolaylaştırmak açısından sık ebat değişimi yapılmaz, bunun yerine bir kaç debi değişiminde bir, kanalın A veya B ebadı yenilenebilir. Kanal tasarımında bu esneklikleri göz önüne alarak ebat değişimi (çap da olabilir) yanal eksen veya eksenel bir kanal düzergahı boyunca sabit tutulabilir (asma tavan içerisine sığma gibi)

Sevgili arkadaşlar, bu yazımda kanal tasarımı için AutoCAD uygulamalarına bir başlangıç yaptık, buradaki temel bilgilerimizi kullanarak ilerdeki yazılarımda örnek planlar üzerinde kanal tasarımına geçeceğiz. Hoşçakalın.

Mimari Plan üzerinde Yangın Tesisatı..

Arkadaşlar, Mühendislikte yangınla mücadele konusunda geçen yazılarımda sizleri bilgilendirmiştim, bu yazımda gerçek mimari planlar üzerinde yangınla mücadele usullerine bakacağız. Mekanik Tesisat projelerinde yangınla mücadele projeleri genellikle sıhhi tesisat paftaları ile entegre olarak tasarlanır, sonuçta yangınla mücadele kullandığımız en büyük silahımız su da sıhhi tesisat pastalarına işleniyor ve yangın hidrofor daireleri de yapının ana su ihtiyacını karşılayan su depoları ve sıhhi tesisat kullanma suyu hidroforları ile entegre çalışıyor.

Mimari planlar üzerinde yangınla mücadelede kullanacağımız sprinkler ve yangın dolapları sistemi ile saha paftalarında hidrant sistemini tasarlarken dikkat etmemiz gereken en büyük husus sprink ve diğer aparatların ihtiyacını karşılayacak debiyi sağlamak üzere seçeceğimiz boru çaplarıdır. Yangın dolapları dizaynı 2” boru çapından başlamaktadır başka bir değişle hattın en ucundaki yangın dolabını besleyecek boru çapı 2” den küçük olmamalıdır. Genellikle 4-5 yangın dolabından sonra çapı bir üst çapa taşımakta fayda var. Sprinklerde ise en küçük boru çapımız 1” dir. Sprinkler tesisatı biraz daha fazla eleman barındırdığından bir boru çapı tablosuna ihtiyacımız olacak.

 

Sprink Sayısı	Boru çapı
1-2	1”
3	1 ¼”
4-5	1 ½”
6-10	2”
11-20	2 ½”
21-40	3”
41-100	4”
101-160	5”
160 ve üzeri	6”

Yukarıdaki tabloyu kullanarak planlar üzerinde sprinklerimizi çaplandırıyoruz. Örnek projemizde ifade edicek olursak

Görüldüğü üzere her sprinkden sonra ilgili adedi besleyecek boru çapını tablomuz yardımı ile plan üzerine işliyoruz. Yeşil ile çizilen sprink merkezli daireler sprink etki alanını ifade ediyor. Yangın paftalarında gözterilmesi gerekmemekle beraber, plan üzerinde sprinklerin müdahale edemeyeceği yerleri ortaya çıkardığı için çizilmesinde fayda var. Yeni bir kural olmalakla beraber ana branşmanların sonlandığı yerlerde projeyi okuyanlara kolaylık sağlaması için beslenen sprink adedini de çapı ile beraber projeye işliyoruz. Bu örnek planda 8 Ad. Lik bir sprink hattını planlamış olduk. Tüm bu hatlar proje üerinde en uygun tesisat şaftını kullanarak hidrofor dairesine indirilir.

Tesis ve yapının yangın risk sınıfına göre sprnikler sisteminin herhangi bir besleme koluna bağlanan sprinklerin koruduğu birim kat için en büyük büyük koruma alanı, düşük ve orta tehlike sınıfı için en fazla 4,800 m2 ve yüksek tehlike sınıfı için en fazla 2,300 m2 olmalıdır.

Yine her sprink ana hattı tesisat şaftlarına bağlanmadan önce bir test ve drenaj vana sistemi ile techiz edilmelidir. Ana sprinkler hattı bir superwizor swichli vana ve flow swich ile sprinkler branşmanına bağlandıktan sonra test ve drenaj vana gurubu ile by-pass edilmelidir. Bu by-pass hattının bir ucu en yakındaki pissu giderine bağlanmalıdır.

Bir dahaki yazımda yangınla müdalece için nasıl bir hidrofor dairesi tasarlanması gerekir bu konuyu işleyeceğiz. Hoşçakalın.

Ücretsiz Yangın Tesisatı P&I Şeması..

Merhaba arkadaşlar;

Bugünkü yazımda sizlerle Yangın Tesisatına ile bir P&I şeması (eski tabirle Kolon şeması) paylaşmak istedim. Yangın Tesisatı konusunda ülkemizdeki genel geçer standartlar ve uygulamalara göre dizayn edilen bu yangın kolon şemasının, çalışmalarınız için bir örnek teşkil etmesini temenni ederim.

Birdahaki yazıda buluşmak üzere, Hoşcakalın..

► Dosyayı Buradan İndirebilirsiniz:

[tesisatguncesi-tesisat_yangin_kolon.rar] 136KByte AutoCAD Çizim Dosyası

AutoCad’de İzometrik Mekanik Tesisat Tasarımları III…

 

Merhaba arkadaşlar, izometrik tasarımlar husundaki makalelerimde bu yazımı, kolon şemaları ve basınçlı kaplar konusuna ayırdım. Bildiğiniz üzere ısıtma klima soğutma projelerinde özellikle hava kanalı projelerine ait kolon şemaları izometrik olarak tasarlanıyor. Bu yazımda tasarımlarda dikkat etmemiz gereken bazı çizim ve notasyon gösterim kaidelerine pratik bir bakış yapacağız ve ardından basınçlı kaplar ile ilgili izometrik çizim kaidelerine giriş yapacağız.

İzometrik hava kanalı şeması çizimlerinde genellikle iki temel renk üzerinden hatlarımızı tasarlıyoruz. Sıcak renkler kalın kalemleri tarif edecek şekilde genellikle kırmızı 0.50 mm kalem kalınlığı ile dağıtıcı kanal hatları için, genellikle sarı renk 0,30 – 0.35 mm kalem kalınlığı ise toplayıcı / egzost kanal hatları için tercih ediliyor.

İzometrik şemalarda hatların kendini göstermesi için daha kalın kalem kalınlıklarıda seçilebilir. Bu durumda 0.50 mm ve 0.35 mm arasındaki kalem kalınlıüğı oranları gözetilerek daha büyük kalem kalınlıkları tercih edilebilir.

Özellikle izometrik kanal şemalarında projecinin tasarımına ve hesap yöntemlerine baz alınan hat değerleri detaylı olarak işlenmelidir. Kanal parçası isimleri, kanal parçası debisi (m3/h), kana parçası içindeki hava hızı (m/sn), kanal ebadı (mm, cm), vb. Bilgiler detaylı olarak izometrik şemalarda gösterilmelidir.

İzometrik şemalarda kanal kalınlıkları ihmal edilse bile, kullanılan malzemelerden dolayı oluşacak çizim değişiklikleri ihmal edilmemelidir, mesela galvaniz çelik saç ile, flexible galvaniz saç arasındaki çizim farkı mutlaka belirtilmelidir.

Yine aynı şekilde izometrik şemalar üzerindeki cihaz özellikleri ve cihazların izometrik kaideler gözetilerek çizilmiş halleride izometrik şemalarda yer alması gerekir. İzometrik şemalarda dikkate alınması gereken başka bir hususda cihaz özellikleri ve kanal parçaları listelerinin hesaplardaki formatına uygun olacak şekilde çizime yerleştirilmesidir.

Özellikle cihaz karakteristiklerini belirleyen, AHU ve Egzost fanları ile ilgili tüm hesap doneleri ve seçim bilgileri izometrik şemalarda yer almalıdır. Cihazların nominal kapasiteleri; hava debileri (m3/h), fan dışı basınç kayıpları (pa), varsa ısıtıcı/soğutucu batarya kapasiteleri (w, kcal/h), kullanılan filtre tipleri (Ulpa, hepa, torba, vs.), elektriksel güçleri (kw) çizim özerinde detaylı olarak belirtilmelidir.

Kanal parçaları listelerinde ise, kanal bölümleri isimnleri, bağlantıları, kanal parçası debisi (m3/h), kanal parçası uzunluğu (m), kanal parçası içindeki hava hızı (m/sn), kanal ebatları (mm, cm), kanal parçası malzemesi (galvaniz, flex, vb.) bilgileri yer almalıdır.

Arkadaşlar, autocad’da izometrik mekanik tesisat tasarımları konusunda hava kanalı tesisatları ile ilgili söyliyebileceğimiz ilk bilgilerimiz bunlar, bu aşamadan sonra mekanik tesisatın aslında bütün yükünü omuzlarında taşıyan basınçlı kapların tasarlanması ile ilgili bir giriş yapalım.

Bilgiğiniz gibi basınçlı kaplar, ortam basıncından farklı olmak üzere negatif veya pozitif basınçlarda çalışan ve ilgili basınç sınıfları gözetilerek imalat ve dizayn şartları oluşturulan, kazanlar, tanklar, silolar, vb cihazlardır. Bu cihazlarla ilgili ilk bilmemiz gereken doneler dizayn şartları dediğimiz kriterlerdir. Bu kriterler tankın imalat ve çalışma şartlarını belirlemede kullanılır.

Örnek olarak bir lpg tankı veya bir kızgın yağ kazanı tasarlanırken dikkate alınması gereken dizayn şartları şunlar olabilir. Tip, bombe tipi, hacim, çap, dizayn kodu, işletme basıncı, test basıncı, işletme sıcaklığı, gövde malzemesi, bombe malzemesi, depolana ürün, korozyon payı, ısıl işlem, radyografik kontrol.

Birdahaki yazımda basınçlı kaplar tasarımını açmaya çalışacağım. hoşçakalın

Yangınla Mücadele Basınçlandırma Sistemleri..

Merhaba arkadaşlar,

Yangınla mücadelede, ıslak ve kuru tip yangın söndürme sistemleri ne kadar elzemse, Basınçlandırma sistemleride bir okadar gerekli ve hayat kurtarma kapasitesine sahip donatılardır. Bildiğiniz üzere konut dışı yapılarda yapı yüksekliği 21.50 m. , konutlarda ise yapı yüksekliği 51.50 m. Yi geçen tüm kapalı merdivenlerde basınçlandırma sistemleri yapılmalıdır. Yine aynı şekilde 4 bodrum kattan fazla bodruma sahip binalarda ve otoparklarda yangın merdivenlerinde basınçlandırma sistemleri yapılmalıdır.

Bina içi yangınlarda insan hayatı için istatiksel olarak bulunan asıl tehlike faktörü duman zehirlenmeleridir. Özellikle yüksek yapılarda yüksek tutuşma sıcaklığına ve az duman yayma özelliğine bağlı olarak seçilen yapı bileşenleri ve mobilya ile aksamlar tercih edilmektedir. Hal böyle olunca hem yangının yayılmasını önlemek hemde duman oluşumunu yönlendirmek ve tahileye etmek için yangın basınçlandırma sistemleri elzem hale gelmiştir.

Duman tahliye ve basınçlandırma sistemlerini anlamak için birazda duman hareketini oluşturan etmenleri incelemekte fayda var. Yangın anında ortama yayılan ve yangınla mücadeleyi ve tahliye işlemlerini güçleştiren duman hareketleri belli başlıklar altında irdelenebilir, bunlar ısıl genleşme, yangın sonucu oluşan sıcak gazların etkisi , baca etkisi ve rüzgar etkisidir. Bu faktörlerden pencerelerin kırık olmadığı zamanlarda sıcak gazların etkisi daha büyükken, bina yüzeyinde açıklıklar ve/veya kırık pencereler varsa baca etkisi daha büyük olur.

Yangınla mücadelede özellikle yangın merdivenlerinin basınçlandırılması büyük önem taşımaktadır. Basınçlandırılan merdiven kovası ile bina kullanım alanları arasındaki basınç farkı en az 50 Pa olmalıdır.

Öncelikle basınçlandırma hesabına dahil edilecek mahallerin yapısal özelliklerine bir bakalım.

Merdiven kovası : 3 m x 3 m = 18 m2 x 3 m = 54 m3

Koridor : 1.5 m x 9 m = 13.5 m2 x 3 m = 41 m3

Bina kat adedi : 10

Normalde yangın sınıfına ve ortamdaki yanıcı maddelerin fiziksel özelliklerine bağlı olmakla beraber, yangın mahallinde ortam sıcaklığı 600°C kadar çıkabilmektedir. Yangın merdivenlerini çevreleyen kaçış yolları ise, zaten BYKY 2002’ye göre yangın mahallinin tahliye edilmesi amacı ile uygun kriterler gözetilerek tasarlanacağı için yangın mahalli şartlarından uzak olacaktır.

Yangın mahallindeki sıcak gazlarıni komşu mahaller ile arasında yarattığı basınç farkı aşağıdaki denklem ile ifade edilebilir.

Bu formülde;

Pf : Yangının sebeb olduğu basınç farkı (Pa)

g : yerçekimi ivmesi (m/sn2)

Patm : mutlak atmosferik basınç (Pa)

R : Evrensel gaz sabiti (J/KgK)

TD : dış ortamın mutlak sıcaklığı (K)

TF : yangın bölmesi mutlak sıcaklığı (K)

h : Yangın bölmesi yüksekliği (m)

hn : nötral düzlemin yüksekliği (m)

Bu kısımda bahsi geçen nötral düzelem, yangın sebebi ile oluşan maksimum şartlar ile (basınç, sıcaklık, vb.) mahal normal şartları arasındaki değerlerin eşitlendiği düzlem bölgesidir. Ortamlar arasındaki basınç farkı zaten TYKY 2002 de zikredildiğinden dolayı bu formülü işletmeden direk olarak hava debisi formülünü irdeliyebiliriz. Yangın merdiveni gibi basınçlandırılan hacimlerde, pencere kullanılmadığı durumlarda, sızıntı alanlarından geçen hava debisinin bulunması gerekicek, bunun için ASHRAE de dahil olmak üzere bir çok yöntem ve formül mevcut, ben biraz daha basit olan aşağıdaki formülü uygulayarak tespit edilen basınç farklarındaki sızıntı miktarını ve dolayısı ile yangın merdiveni basınçlandırma fanı debisine ulaşacağım.

Q = 0.83 x Ae x √P

Bu kısımda

Q : hava debisi (m3/s)

0.83 : boyutsuz katsayı BS 5588 Part 4’e göre

Ae : toplam efektif sızıntı alanı (m2)

P : ortamlar arasındaki basınç farkı (Pa)

Ae toplam efektif sızıntı alanı için yangın merdiveni ile kaçış koridorunu ayıran tek kanatlı yangın kapısı için 0.01 m2 ile 0.03 m2 değeleri arasında bir değer tespit edilebilir tabiki en doğru seçim üretici kataloglarından alınacaktır. Basınç farkı hesabında en kritik değerlerden olan efektif sızıntı alanı yangın merdiveni kapısında eşik ve pervazlardaki sızıntı aralıkları dahil göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu örneğe göre zemin kattaki ana tahliye kapındaki sızıntı alanı, 0.04 m2 ve diğer 9 kattaki yangın merdiveni sızıntı alanı ise 9 x 0.03 m2 = 0.27 m2 olmak üzere toplam 0.31 m2 olmaktadır, istenilen basınç farkının 50 Pa olduğunu göz önüne alırsak, formülden

Q = 0.83 x 0.31 x √50

Q = 1.82 m3/sn = 6600 m3/h

Değeri bulunacaktır. Burada hassasiyetle üzerinde durulması gereken nokta, 50 Pa basınç farkı istenilen durumlarda bulunacak debinin, yangın anında sızıntı aralığında istenilen 1 m/sn hava hızı ile debi hesaplanması durumundaki hallerden küçük çıkabileceğidir. Bu yüzden iki sistem karşılaştırılmalı ve büyük debi tercih edilmelidir.

Yinede tekrarlamak gerekirse, yangın basınçlandırma sistemleri için bu işin kaynağına inen, ekmek parasını bundan çıkartan yangıncı firmalardan destek almakta fayda var, herzaman söylediğim gibi bir mekanik tesisat projesinin %75’i cihaz ve marka bağımsız tamalanabilir, yalnız geri kalan %25 hesap ve tasarım süreci bu aşamadan sonra seçilecek cihaz ve markalara bağlıdır, bu sebebten eskiden kalma alışkanlıklar ile proje üzerinde marka olmaz demiyerek seçilen cihazları ve markaları (veya muadili) ibaresi ile projeleriniz ekleyiniz.

Son cümlelerimi konu dışı yazacağım, biliyorsunuz Mekanik tesisat engin bir deniz gibi, hele birde AutoCAD ile bu iş bütünleşince ferdi başarılar daha da kıymetli oluyor, TesisatGuncesi.com blog sitemize Mekanik Tesisat veya Autocad  çözümleri konularında makale göndermek isterseniz sizlere gereken yardımı sunacağız, bilgilerinizi paylaşmanız dileği ile, hoşçakalın.

AutoCAD’de Örnek Bir Kalorifer Projesi IV

 

Merhaba arkadaşlar,

Bugünkü yazımda, ısıtma klima soğutma projelerinin tasarlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlardan, kalorifer tesistına ait olanları irdelemeye devam ediyoruz. AutoCAD’de örnek bir kalorifer projesi yazımda çizime başlama ve hesaba başlama ile ilgili püf noktalarını öğrendiniz, bu yazdıda da kalorifer tesisatı projesi çizmeye başlamadan önce yapmamız gerek K Değeri hesabı ve buhar geçişi ve yoğuşma hesaplarına bakacağız.

Bildiğiniz üzere, bir mahalin ısıtma ve soğutma yüklerini bulmak için bazı hesaplama usullerinden yararlanıyoruz, bu hesap usullerinde kullanılan bir çok kat sayı ve hesap yöntemi ise ilgili hesabın dahil olduğu, DIN, TS, ASHRAE gibi standartlar ile tespit ediliyor. Ülkemizde ısıl hesapların yapılması için gerekli yapı bileşenlerinin ısı iletim katsayıları ve bina ısı yalıtım hesapları TS 825 nolu, 2000 yılına ait kanun ile zorunluluk haline gelmiştir.

Önceki yazımızda bu standarda atıf yaparak, MTH Paket yazılımın bir modülü olan MTH için K Değeri Hesabı ile ısı iletim katsayıları hesabını tamamlamıştık. Isı iletim katsayıları hesabında birinci geçer kural, TS 825’de geçen ısı bölgelerine göre bir yapı malzemesinin ısı iletim katsayısının bu standartda zikredilen maksimum değeri aşmamasıdır. Eğer mimarların hayali bir güneş evi veya piramit benzezi fantastik bir yapı ile ilgili çalışmıyorsanız, muhtemelen kullanacağınız malzemeler ve yapı bileşenlerinin ısı iletim katsayıları bu ilgili sınır değerleri altında kalacaktır. Isı bölgelerine göre bir yapı malzemesinin maksimum ısı iletim katsayısı aşağıdaki tablodaki kadar olabilir.

	UD	UT	Ut	Up
1. Bölge	0.80	0.50	0.80	2.80
2. Bölge	0.60	0.40	0.60	2.80
3. Bölge	0.50	0.30	0.45	2.80
4. Bölge	0.50	0.25	0.40	2.80

Bu tabloda;

UD : Dış duvar ısı iletim katsayısı (W/m2K)

UT : Çatı ısı iletim katsayısı (W/m2K)

Ut : Toprak temaslı döşeme ısı iletim katsayısı (W/m2K)

Up : Dış pencere ve kapı ısı iletim katsayısı (W/m2K)

Örnek projemiz için ısı iletim katsayılarını bulduktan sonra, TS 825 normunda geçen ikinci hesap kontrolü bizi bekliyor, bildiğiniz üzere yapı bileşenlerinin zaman içerisinde ısı iletim özelliklerini, yapı malzemelerinin kimyasal özelliklerini, görünüş ve işlevlerini bozan rutubet ve nemi kontrol altına alınması gerekecektir. Bazı mahallerde duvarlarda ve tavanlarda özellikle küf ve mantar oluşmöası ile kendini belli eden yoğuşma problemleri özellikle projenin bu safhasında belirlenerek daha oluşmadan önlem alınabilir ve giderilebilir.

TS825 içerisinde buhar geçişi ve yoğuşma olarak adlandırılan bu durum, basit bir iki hesap ile tespit edilebilir ve sınır değerlerin içinde kalıp kalmadığı irdelenebilir. Bu hesap çeşidinde özellikle yapı bileşenini oluşturan yapı malzemeleri katmanları arasındaki sıcaklık farkları ve doymuş su buharı değerleri dikkate alınıyor.

Yoğuşmayı kısaca tabir edecek olursak, ASHRAE nin tavsiye ettiği standart atmosfer hesap yöntemine göre, soluduğumuz hava çişitli gazların bir karışımıdır, bu gazlardan bir taneside su buharıdır. Su buharı havanın termodinamik özelliklerine göre çeşitli davranışlar sergiler, örnek olarak konfor uygulaması dediğimiz 24 °C ve %50 RH değerlerinde 1 kg hava içerisindeki nem miktarı yaklaşık 9.35 gr/kg dır. Buradaki RH ifadesi izafi nem miktarı olup aynı kuru termo metre sıcaklığında havanın taşıyabileceği maksimum nem miktarının oransal ifadesidir. Bu örmekte geçen değerlerleri MTH için Psikrometrik diagram yazılımı ile çok rahat bir şekilde bulabilirsiniz.

Şekilde görülen 1 noktası 24°C kuru termometre sıcakılığına ve %50 RH izafi neme sahiptir. Bu değerler hemen hemen oturma odası veya yatka odası konfor değerleri ile örtüşmektedir. 1 noktasının bir diğer standart atmosfer özelliği ise çiğlenme noktasıdır.Çiğlenme sıcaklığı hava içerisindeki su buharının, buhar fazından su fazına geçiş sıcakılığdır. Bu örnekte 12.94 °C kuru ve yaş termometre sıcaklığına denk gelmektedir.

Bu küçük psikrometrik hatırlatmadan sonra yoğuşma konusuna geri dönelim, Mahalimizi çevreyen yapı bileşenlerini yüzey sıcaklıkları ve bu yapı bileşenlerini oluşturan yapı malzemeleri katmanları arasındaki sıcaklıklar, bu yapı bileşenlerinde bir yoğuşma olup olmıyacağını belirler. Şekilde bir yapı bileşenini oluşturan yapı malzmeleri katmanları arasındaki doymuş su buharı basıncı grafiğini görüyorsunuz.

1-2-3-4 nolu katmanlar arasında, iç yüzeyden dış yüzeye doğru olmakla berber, doymuş su buharı basıncının düşüşünü izlliyebilirsiniz. MTH için K değeri hesabı modülünde katmanlar arasındaki sıcaklık ve doymuş subuharı basıncı değerleri otomatik olarak hesaplanıyor.

Yoğuşma ve buhar geçişi hesap penceresindeki dört sekmeyi sıra ile gezerek ilgili hesapların otomatik olarak yapılmasını sağlıyabilirsiniz. Yoğuşma ve buhar geçiş hesaplarındaki kriter yoğuşan suyun miktarının 1 kg/m2 den küçük olması ve buharlaşan suyun kütlesinin yoğuşandan fazla olmasıdır. Bu kritik kontrolü ve diğer hesapları MTH için K değeri hesabı sizin için kolaylıkla yapabilmektedir.

Kalorifer projemizi oluşrutan tüm yapı bileşenleri için örnek uygulamayı yapmak sadece dakikalar alıyor, sizede çayınızı veya kahvenizi içmek için bol bol vakit kalıyor. Bir dahaki yazımda örnek kalorifer tesisatı projesi için ısı yalıtım formu hazırlanmasını irdeliyeceğiz. Hoşçakalın.